Đánh giá vào tháng 6 năm 2023 của Quỹ Tiền tệ Quốc tế về chính sách cấm xuất khẩu của Indonesia đã làm dấy lên cuộc tranh luận về chính sách công nghiệp hạ nguồn của Indonesia.
Việc Indonesia thử nghiệm chính sách công nghiệp hạ nguồn bắt đầu từ Luật Khai thác mỏ năm 2009 do cựu tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono ký, quy định việc chế biến trong nước tất cả các mặt hàng khoáng sản được khai thác trong nước. Nhưng chính sách này chỉ được thực hiện vào năm 2014 đối với niken và bauxite trong bối cảnh có sự phản đối rộng rãi từ ngành khai thác mỏ. Chính nhờ niken mà Indonesia đã đạt được thành công.
Trước khi cấm xuất khẩu quặng niken vào năm 2014, Indonesia chủ yếu xuất khẩu quặng niken thô được chế biến tối thiểu thành niken mờ. Xuất khẩu liên quan đến niken của nước này chỉ ở mức khiêm tốn 6 tỷ USD vào năm 2013. Đến năm 2022, con số này đã tăng vọt lên gần 30 tỷ USD, nhờ xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn như thép không gỉ và vật liệu pin.
Yếu tố quan trọng nhất dẫn đến thành công này dường như là việc Indonesia khai thác “sức mạnh thị trường” trong sản xuất niken thông qua lệnh cấm xuất khẩu. Các công ty Trung Quốc vốn là những công ty lớn trong lĩnh vực sản xuất niken ở hạ nguồn không có lựa chọn nào khác ngoài việc mở rộng hoạt động ở Indonesia để đảm bảo tiếp cận nguồn tài nguyên niken dồi dào của nước này.
Sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành niken được tạo điều kiện thuận lợi nhờ nguồn tài chính ưu đãi trong Sáng kiến Vành đai và Con đường. Các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đã tài trợ cho việc xây dựng các nhà máy điện than và cơ sở hạ tầng cơ bản, những thành phần không thể thiếu của các khu công nghiệp nhằm thúc đẩy tính kinh tế theo quy mô và tích tụ.
Lĩnh vực khai thác niken đã phải gánh chịu gánh nặng trợ cấp cho các ngành công nghiệp hạ nguồn, điều này có thể ảnh hưởng đến động lực khai thác trữ lượng mới.
Indonesia cần có những chính sách tốt hơn để nội hóa các tác động bên ngoài xã hội và môi trường liên quan đến quá trình chế biến niken. Việc thực thi tốt hơn các quy định về lao động và môi trường sẽ là chìa khóa. Indonesia cũng có thể lấy cảm hứng từ một số khía cạnh nhất định của Đạo luật Giảm lạm phát của Hoa Kỳ.
